Samenwerken aan een betere teamcultuur doe je zo: wees jezelf en pas je aan

Samenwerken aan een betere teamcultuur is een lastige opgave omdat teamcultuur haast iets ongrijpbaars is. Teamcultuur is op haar beurt weer heel bepalend voor de manier van samenwerken en dus de effectiviteit en resultaten van je team. Het is dus een beetje een kip en het ei verhaal. Want hoe je samenwerkt aan het veranderen van je teamcultuur wordt voor een groot deel bepaald door die teamcultuur zelf. Snap jij het het nog? Ik na het lezen van het boek The Corporate Tribe van Danielle Braun en Jitske Kramer wel. Als begrijpt hoe een cultuur ontstaat en werkt dan kun je in jouw team en/of organisatie écht iets in beweging zetten en de samenwerking en cultuur van je team en organisatie veranderen. Omdat ik geloof dat veel teams en organisaties er hun voordeel mee kunnen doen deel ik de inzichten die ik kreeg graag. 

Bijvoorbeeld. Een directieteam van een grote school gaf als metafoor voor de verandering die ze als organisatie doorgingen een rivier die overgestoken moest worden. Een deel van de medewerkers was al aan de overkant en een deel stond nog aan de andere kant. Dit waren, zo werd me verteld, de mensen die ‘nog’ weerstand hadden. Mensen die nog niet ‘meegenomen’ waren. Wat Danielle en Jitske me leerde is dat je zou kunnen zeggen dat weerstand in dat opzicht niet bestaat. Het is niet meer dan een andere zienswijze of mening dan hoe jij wilt dat het gaat. Vaak zit achter die andere kijk een heel verhaal. Vaak een onverteld verhaal. En als je naar die verhalen luistert ga er dan gemakshalve maar vanuit dat alle verhalen en ervaringen er voor de verteller toedoen. Met al deze ervaringen op tafel wordt het verhaal completer en mensen worden graag gehoord en begrepen. Vaak is dat nodig voor mensen om ook anders naar de situatie te kunnen kijken en ‘mee te gaan’. Mogelijk ga je zelf door de verhalen ook anders naar de situatie kijken.

Ook is het regelmatig zo dat mensen als je ze ernaar zou vragen eigenlijk helemaal niet meer precies weten waarom ze eigenlijk iets vinden. Die ideeën, die meningen zijn ons met de paplepel ingegoten. Zoals Danielle en Jitske aangeven, mensen worden gevormd door de cultuur die op haar beurt gevormd is door mensen. Maar waarom die afspraak, regel of waarde ooit bedacht is weten we vaak niet. ‘Zo doen we dat hier’. Bekijk onderstaande filmpje maar eens over de parabel van de aap en de banaan. Geheid dat je dan direct begrijpt wat ik bedoel.

‘Regie op jouw loopbaan’, ‘eigenaarschap’, ‘authenciteit’, ‘zelfontplooing’, ‘persoonlijke ontwikkeling’, ‘volg je hart’. Zomaar een greep van boodschappen rondom hetzelfde thema die wij mensen elkaar vandaag de dag geven. ‘Wees jezelf’.  Dat is zo langzamerhand onderdeel van onze cultuur aan het worden. Deze aspecten van cultuur vormen ons.

En dat komt ook mooi uit want we hebben als mens allemaal de behoefte om onszelf te kunnen zijn.  Deci en Ryan hebben het over de psychologische basisbehoefte autonomie. Met andere woorden jezelf kunnen zijn, uniek kunnen zijn, je eigen geluid mogen geven, een afwijkende mening mogen hebben  en gezien en gehoord worden in wie je bent.

Naast dat we ‘onszelf’ willen zijn, zijn we uiteindelijk ook groepsdieren. We leven in een sociale context. We hebben andere mensen nodig. Wij konden ooit in de oertijd niet overleven zonder anderen. Nu eigenlijk ook niet. We zijn wederzijds afhankelijk van elkaar. Dat maakt het een existentiële drijfveer. Als je met je team het hebt over samenwerken raak je zomaar deze drijfveer bij de teamleden aan. Mensen gaan vinden dat de leden zich moeten conformeren aan de groep. Dan krijg je de boodschap ‘pas je aan’. Heb je bovenstaande filmpje van die aap gekeken? Daar zie je het ook gebeuren.

Kijk, en die twee concepten samen, dus de behoefte aan autonomie en het gegeven van wederzijdse afhankelijkheid maakt het soms wel wat ingewikkeld. Danielle en Jitske noemen dat, “Wees jezelf en pas je aan”. Kan dat eigenlijk wel? Jezelf aanpassen en toch jezelf zijn? Ga dit maar eens bespreken in je team of met een groep vrienden of collega’s. Ik garandeer je een interessant gesprek. Het roept vragen op. Het brengt verschillende opvattingen naar de oppervlakte. Moet ik mijn afwijkende mening aanpassen om mee te kunnen in de groep? Ben ik dan nog helemaal mezelf? Maar als team, als organisatie  heb je ook doelen die het individu overstijgen. Toch? Of zie jij dat anders?

Tot slot geef ik je 4 stappen die je neemt om samen de cultuur in je team te onderzoeken. Eerst nog even terughalen. De cultuur vorm je samen. Dat gebeurt de hele dag door tijdens het samenwerken. Vaak spelen hier veel onbewuste processen, er zijn altijd meer ongeschreven regels dan je denkt. Als je hier naar zou vragen zal niet iedereen of zelfs niemand precies meer weten waarom deze ook alweer in het leven geroepen zijn.

Heb eens een goed gesprek met elkaar over ‘wees jezelf en pas je aan’

Stap 1: Wat zien we ons steeds doen? Wat horen we onszelf steeds zeggen? Wat is kenmerkend aan de gewoontes in hoe wij de dingen doen?

Stap 2: Wat willen we als team graag bereiken? Wat is belangrijk?

Stap 3: Hoe past hoe wij de dingen doen bij waar we als team meebezig zijn en wat we willen bereiken? Zijn we hier allemaal tevreden mee? Is er iets wat we anders zouden willen?

Stap 4: Wat zijn dingen die we daarin aan zouden willen passen om dat wat willen te bereiken? Luister vooral ook naar de mensen die dit anders zien. Probeer iedereen te begrijpen.

Stap 5: Ga vervolgens voor jezelf en met elkaar na hoe het voor een ieder persoonlijk is. Hoe kun jij vanuit jou eigenheid invulling geven aan deze cultuur en welk stapje ga jij nemen?

TIP: Het kan vaak enorm helpend zijn als iemand van buiten meekijkt en luistert. Iemand van buiten ziet vaak weer andere dingen die je zelf niet meer opmerkt.